Xoắn tinh hoàn

Xoắn tinh hoàn là tình trạng thừng tinh bị xoắn lại, làm ngừng trệ nguồn máu nuôi tinh hoàn, thời gian soắn kéo dài làm thương tổn nhu mô tinh hoàn, thương tổn từ hồi phục đến không hồi phục, làm mất chức năng tinh hoàn, đặc biệt chức năng sinh tinh trùng.

Bệnh gặp ở trẻ em và tuổi trưởng thành (12-18 tuổi) chiếm 65%; gặp 1/4000 trên 25 tuổi.

Triệu chứng

Đau tinh hoàn dữ dội, đau kéo dài, cơn đau dịu sau 6 h, phản xạ bìu giảm hoặc mất đi. Rất nhiều triệu chứng của soắn tinh hoàn giống như viêm nhiễm trùng mào tinh.

Chẩn đoán:

Bệnh nhân vào viện với triệu chứng đau tinh hoàn đột ngột, dữ dội, hoặc khi các dấu hiệu lâm sàng loại trừ chẩn đoán viêm niệu đạo hay nhiễm khuẩn niệu.

Siêu âm Doppler bìu phát hiện dòng máu động mạch nuôi tinh hoàn ngừng trệ hoàn toàn hay giảm. Tuy vậy, nếu nghi ngờ xoắn, gỡ soắn ngay lập tức để ngừa nhồi huyết tinh hoàn, gây hậu quả vô sinh sau này (có thể phải cắt bỏ tinh hoàn do hoại tử – vì thời gian xoắn kéo dài). Nếu triệu chứng lâm sang điển hình, nhiều khi không nhất thiết phải chờ đợi siêu âm- mà đưa ngay bệnh nhân lên phòng mổ- vì thời gian chờ đợi có thể ảnh hưởng nhiều đến khả năng phục hồi chức năng timh hoàn- đặc biệt chức năng sinh tinh.

Khám lâm sang tìm dấu hiệu Prehn’s kinh điển để giúp chẩn đoán phân biệt giữa đau do xoắn tinh hoàn và nguyên nhân khác. Trong xoắn tinh hoàn điển hình, phản xạ bìu mất, bìu sưng to, có thể nằm ngang.

Siêu âm Doppler màu xác định dòng máu đi vào tinh hoàn bị xoắn, phân biệt viêm mào tinh. Phóng xạ hạt nhân là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán- nhưng ít được thực hiện.

Xét nghiệm nước tiểu loại trừnhiễm khuẩn tiết niệu.

Mổ thăm dò đôi khi cũng rất cần nếu chẩn đoán xác định và loại trừ chưa được rõ mà không thể sử dụng thăm dò khác đươc. Nếu xoắn tinh hoàn mà dấu hiệu không điển hình, khi đó cần mổ ngay cả khi tinh hoàn đã “tự gỡ xoắn” để cố định tinh hoàn- ngừa xoắn tái phát.

Điều trị:

Từ năm 1952 Dr. Dean Moheet ở Dallas là người tiên phong trong can thiệp ngoại khoa đơn giản, ít xâm lấn điều trị hiệu quả. Phẫu thuật cấp cứu, chỉ cần rạch một lỗ nhỏ, bộc lộ, gỡ xoắn, cố định tinh hoàn với cơ bìu. Trong mổ có thể khâu cố định cả 2 bên ngừa xoắn tái phát.

Chẩn đoán và điều trị trong giới hạn thời gian nhất định có thể phần lớn bảo tồn tinh hoàn về chức năng tình dục cũng như sinh sản ở số đông bệnh nhân.

Xoắn tinh hoàn là cấp cứu ngoại khoa, cần phẫu thuật tức thì . Trong vòng 6h là cơ hội vàng của điều trị; trong 12h thành công 75%; trong 24h thành công 20%; sau 24h hầu như không hiệu quả, các tế bào nhu mô chết, cần cắt bỏ để tránh hoại thư.

Số ít có thể “tự gỡ xoắn” hoặc gỡ xoắn bằng tay. Thủ thuật làm cho bệnh nhân đau giảm nhiều, kết quả đến 26,5%

Kỹ thuật:

Thì 1: Rạch da, theo trục dọc bìu dài 4-5cm. Rạch tiếp cơ và mở bao trắng, bộc lộ tinh hoàn. Đánh mức độ thương tổn tinh hoàn ( Tím, tím đen hay hoại tử).

Thì 2: Gỡ xoắn theo chiều ngược của xoắn, trên lâm sàng chúngtôi gặp xoắn 1 vòng hoặc 2 vòng; sau gỡ xoắn đắp gạc ấm có tẩm lidocain 0,025%trong vòng 15-30 phút sau đánh giá mức dộ phục hồi của tinh hoàn.

Thì 3: Xử trí thương tổn ở nhu mô: Nếu tinh hoàn tím hoặc tím đen (thường sau xoắn 6-12h) mở bao trắng, rửa sạch nhu mô bằng tiêm thấm vào nhu mô tinh hoàn dung dịch lidocain 0,025% x 20-50ml. Thường là máu đen hoặc máu cục sẽ được đẩy ra, nhu mô có thể hồi phục- chuyển sang màu hồng dần, động mạch tinh đập trở lại. Nếu nhu mô vẫn tím đen hoặc hoại tử thì tiến hành cắt bỏ tinh hoàn.

Thì 4. Khâu phục hồi bao trắng và các thành phần cơ bìu- dẫn lưu trước khi khâu da.

Sau mổ 24-36h rút dẫn lưu – Bệnh nhân ra viện

Sau 2 tháng đến kiểm tra sức khỏe sinh sản (nếu có nhu cầu sinh sản).

Soắn tinh hoàn là một bệnh lý nguy hiểm, tuy ít gặp nhưng nguy hại. Nếu bệnh không được phát hiện sớm, điều trị không đúng phương pháp, kịp thời, sẽ gây hậu quả nghiêm trọng, có thể phải cắt bỏ tinh hoàn, ảnh hưởng đến sinh sản sau này.